Doğrusal Ekonomiden Döngüsel Ekonomiye - Mehmet Gürbüz

Doğrusal Ekonomiden Döngüsel Ekonomiye

Doğrusal Ekonomiden Döngüsel Ekonomiye

Dünya nüfusunun giderek artması çevreyi doğrudan etkiliyor, buna bağlı olarak büyük ölçekli sanayi tesislerinin inşa edilmesi, ürünleri üretirken az maliyetli üretim planlaması, zaman içerisinde insanın çevresini pervasızca tüketmesi ve tahrip etmesi yaşamı tehdit eder hale getirmiştir. Günümüzde yaşam formu doğrusal ekonomi üzerinden ilerlemektedir. Kaynaklar çıkarılır ve ürünler üretilir. Ürünler atık olarak atılana kadar kullanılır. Üretilen ve satılan ürünlerin miktarını maksimize ederek değer oluşturulur. Kısacası doğrusal ekonomi, kaynak çıkarma, üretim, tüketim ve atık bertaraf planına göre çalışır. 

 Hâlihazırda, doğrusal ekonominin artık sürdürülebilir bir model olmadığı düşünülmektedir. Bu noktada, doğrusal ekonominin dezavantajları, döngüsel ekonomi için fırsatlar doğurduğu söylenebilir. Doğrusal bir ekonominin temel dezavantajları, artan malzeme sıkıntısı, artan kirlilik, artan malzeme talebi ve sorunlu ürünlere yönelik artan talep için çözüm bulunmamasıdır. Doğrusal bir ekonomiyi sürdürmeye devam etmek, ekosistemlerin zarar görmesi, ürünün kullanım ömrünün kısalması ve sorunlu ürünlere olan talebin artması, dışa bağımlılığın artması gibi yan etkilere de neden olacağı düşünülmektedir.

 

 Döngüsel ekonomi, azalt, yeniden kullan ve geri dönüştür yaklaşımına göre çalıştığı düşünülecek olursa daha az malzeme kullanarak ürün elde etmek mümkün hale gelecektir.   Döngüsel bir ekonomide ürün, değer olmaya odaklanarak oluşturulur. Malzeme akışlarını bu değer zinciri boyunca mümkün olduğunca saf tutarak, bu malzemenin değeri korunur. Saf malzeme akışları, yalnızca bir yatırım yaparken belirli bir işlevsellik veya hizmet sağlamak için birçok kez kullanılabilir. Burada amaç; sağlıklı ve güvenli yaşam ve çalışma koşullarını sağlamak ve çevreye daha az zarar vermektir.

Döngüsel bir ekonomi, iklim değişikliğini ve kaynakların tükenmesini savunmadığı için ekosistemimiz üzerinde olumlu bir etkisi vardır. Mevcut kaynaklarını özenle kullanarak ve yenilenebilir ham maddelerin kullanımını dengeleyerek doğal sermayeyi muhafaza etmeyi amaçlamaktadır. Bu yüzden döngüsel ekonominin verimini en üst düzeye çıkarmak için, döngüsel optimizasyon oldukça önemlidir. Ürünlerin ve bileşenlerin olabildiğince sık ve uzun ömürlü kullanılması, tamir edilebilmesi ve geri dönüşüm amacıyla kolayca sökülmeleri için tasarlanması gerektiği anlamına gelmektedir. Döngüsel ekonomiye geçiş yapan şirketler hammadde maliyetlerini düşürecek ve bu kapsamda tamamen yeni pazar geliştirmiş olacaktır.

Son yıllarda, ürünlerin ömrü büyük ölçüde azalmaktadır. Bu durum, tüketicilerin yeni ürünleri daha hızlı satın almalarını teşvik eden uzun vadede kullanılabilecek kaliteli ürünlere olan ihtiyacın azalmasına neden olmaktadır. Üretim süreçleri sırasında ve ürünlerin bertarafı nedeniyle kullanılmayan, ancak bir çöplükte yakılan veya bırakılan büyük malzeme akışı artmaktadır. Bu durum, ekosistemlere aşırı yüklenen kullanılamaz malzeme dağlarının fazlalığına neden olmaktadır. 

Döngüsel ekonomi için ilk hedef ekosistem üzerinde olumlu etki ile çevrenin sömürülmesini önlemektir. Döngüsel ekonomi, emisyonların azaltılması ve birincil hammadde kullanımı, tarımsal üretkenlik optimizasyonu ve olumsuz dışsallıklarda azalma ile sonuçlanma potansiyeline sahiptir. Bu sistem sayesinde yüksek kaliteli geri dönüşüm ve onarım uygulamaları ile yereldeki geri ürünlerin toplanması ve lojistik sektöründeki işlerde,  hizmet ekonomisi ve yeni iş modellerinin yanı sıra işletmelerde de büyük ölçekli karlılık sağlanabilir. Ekonomik büyümeyi devam ettiren ekonomik faydalar döngüsel ekonominin önemli bir prensibidir. Önemli miktarda maddi tasarruf, istihdamda büyüme ve inovasyon için fayda sağlamaktadır. Bu model yeni bir ekonomik yörüngeyi planlamak için gerekli olan kalkınmayı sağlayabilir. Gelecek yıllara ulaştığımızda sistemin olumsuz etkisini en aza indirmenin yanında, radikal yenilikler ve sistem değişikliği ile pozitif etkiyi en üst düzeye çıkarmaya odaklanmamız için artık doğrusal ekonomiden döngüsel ekonomiye geçiş yapmanın zamanı gelmektedir.